رژیم غذایی برای کاهش فشار خون بالا

غذاهای مناسب برای کاهش فشار خون

پر فشاری خون یکی از مهم‌ترین فاکتور‌های خطر بیماری قلبی است که از آن به عنوان قاتل خاموش نام می‌برند.

به فشار خون بالا قاتل خاموش نیز می‌گویند، زیرا هیچ نشانه و علائمی ایجاد نمی‌کند و حتی ممکن است برای سال‌ها بدون تشخیص درمان نشده باقی بماند.

چاقي و اضافه وزن با فشارخون بالا ارتباط قوی دارد.

اكثر افراد مبتلا به پرفشاري خون علايمي ‌ندارند، اما اين مشكل مي‌تواند سبب آسيب حاد يا مزمن به بخش‌هاي مختلف بدن شود.

در مغز اين مشكل به مويرگ‌هاي خوني آسيب مي‌رساند، در نتيجه سكته مغزي بروز مي‌كند.

در چشم‌ها، پرفشاري سبب آسيب به مويرگ‌هاي خوني و بروز اختلال بينايي و در كليه‌ها نيز سبب نارسايي كليه مي‌شود.

ممكن است علايمي‌‌ از قبيل سردرد، دردهاي قفسه سينه و تنگي نفس نيز بروز كند. مواردي از پرفشاري كه در حد مرزي هستند، اغلب بدون درمان باقي مي‌مانند.

درمان غيردارويي شامل:

‌كاهش ۱۵-۱۰ درصد از وزن، کاهش نمك در رژيم غذايي، ترك سيگار و انجام ورزش منظم است. داروهاي ضد فشارخون نيز ممكن است تجويز شوند.

فشار خون به معنای فشاری‌ست که خون به دیوارۀ رگ‌ها وارد می‌کند.

با گذشت زمان، میزان بالا می‌تواند موجب آسیب‌های رگ‌های خونی شود که منجر به بروز بیماری‌های قلبی، بیماری کلیوی، سکتۀ مغزی و مشکلات دیگر می‌شود.

پرفشاری خون گاهی اوقات به عنوان «قاتل خاموش» نیز نامیده می‌شود؛ زیرا هیچ نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند و سال‌ها می‌تواند بدون توجه و درمان باقی بماند.

بسیاری از عوامل خطر برای فشار خون بالا از کنترل شما خارج است؛ این عوامل شامل سن، سابقۀ خانوادگی، جنسیت و نژاد می‌شود.

اما عوامل دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید با آنها فشار خون خود را کنترل کنید مانند ورزش و رژیم غذایی.

رژیم غذایی که می‌تواند آن را کنترل کند باید غنی از پتاسیم، منیزیم و فیبر و حاوی سدیم پایین باشد.

رژیم غذایی کاهنده فشار خون یا DASH:

- رژیم DASH که اثر بخشی آن در حفظ فشار خون در محدوده سلامت و کنترل فشار خون بالا ثابت شده است، رژیمی با ویژگی‌های زیر است:

- میوه‌ها و سبزیجات (به میزان حداقل ۹-۸ واحد در روز)، غلات کامل و سبوسدار (به میزان ۶-۵ واحد در روز)، محصولات لبنی بدون چربی و کم چرب (به میزان ۳-۲ واحد در روز)، لوبیا و سایر حبوبات (حداقل ۵ بار در هفته)، مصرف گوشت کم چرب (به ۱ تا ۲ بار در هفته محدود شود) و به جای آن از ماکیان بدون پوست استفاده شود و مصرف ماهی‌‌های چرب حداقل ۲ بار در هفته که از منابع خوب امگا- ۳ می‌باشد (از قبیل سالمون، آزاد، شاه ماهی و ماهی تن).

- در عین حال تا حد امکان مصرف اسید‌های چرب اشباع و ترانس و دریافت سدیم در حداقل باشد.

- مصرف شکر و به طور کلی شیرینی‌ها، کیک‌ها، نوشیدنی‌های شیرین و… محدود شود.

- از ویژگی‌های رژیم DASH سادگی و قابل اجرا بودن آن است، در عین حال که رژیمی بسیار متنوع و خوشمزه نیز می‌باشد.

- طبق مطالعات مختلف، پیروی از این رژیم در افراد در مقایسه با گروه کنترل (گروهی با رژیم معمول یعنی رژیمی با مصرف بالای گوشت قرمز، نمک و نوشیدنی‌های شیرین) باعث کاهش فشار سیستولیک و دیاستولیک می شود.

- این رژیم غذایی به جز در بیماران کلیوی (که رژیم غذایی محدود از پتاسیم بایستی داشته باشند)، در تمامی بیماران قلبی-عروقی، دیابتی و سندرم متابولیک سبب بهبود می شود.

چه غذاهايي مفيد برای فشار خون هستند ؟

افراد دچار پرفشاري، نياز به كاهش دريافت سديم دارند.

پتاسيم و كلسيم اضافي نيز مي‌تواند به كاهش فشارخون كمك كند.

موز، زردآلو، انجير، گريپ‌فروت، هلو، انگور و آلو ميوه‌هايي سرشار از پتاسيم هستند و سيب‌زميني، سير، براكلي، كدو سبز، قارچ و گوجه‌فرنگي و سبزي‌ها سرشار از پتاسيم هستند. حبوبات نيز از اين نظر غني‌اند.

ميوه‌ها و سبزي‌ها داراي مقدار كم ‌سديم هستند و بايد به وفور مصرف شوند.

مطالعات نشان داده كه متوسط فشارخون گياه‌خواران كمتر است.

يكي از علل اين تفاوت را دريافت بيشتر پتاسيم در گياه‌خواران دانسته‌اند.

مركبات، توت‌ها و سبزي‌هاي داراي برگ سبز، ‌منابع خوب ويتامين ث هستند . دريافت كم اين ويتامين با پرفشاري ارتباط دارد. مصرف مكمل ويتامين ث درافراد دچار پرفشاري و همچنين افراد سالم سبب كاهش فشارخون مي‌شود.

گوشت و مرغ طبخ شده بدون نمك براي افراد دچار پرفشاري توصيه مي‌شود.

براي معطركردن گوشت مي‌توان از سبزيهاي معطر، ادويه‌ها و ميوه‌ها استفاده كرد.

به عنوان مثال براي گوشت گوسفند از مرزنگوش و مريم گلي، براي مرغ از شويد و ترخون و براي جگر از پرتقال مي‌توان استفاده كرد.

ماهي تازه، ‌منجمد يا كنسروشده بدون آب نمك خوب هستند. مي‌توان ماهي را با برگ‌بو، شويد، فلفل قرمز و سياه، ادويه‌ها، مركبات، سس‌هاي خانگي بدون نمك و ساير سبزي‌ها معطر كرد.

ماهي‌هاي حاوي اسيدهاي چرب مفيد از قبيل حلوا، سالمون و قباد چندين بار در هفته توصيه مي‌شوند.

‌ سبزي‌هاي ريشه‌اي از قبيل سيب‌زميني، همچنين برنج، ماكاروني، رشته‌ها و حليم‌ بدون نمك و همچنين مواد نشاسته‌اي داراي سديم كم هستند و مي‌توان به عنوان پايه‌اي براي وعده غذايي از آنها استفاده كرد.

دانه كنجد و سبزي‌هاي برگ سبز، منابع كم سديم و تامين كننده كلسيم هستند.

سير نيز به كاهش فشارخون كمك مي‌كند.

از چه غذاهايي بايد پرهيز كرد؟

از سوسيس، كالباس، كنسرو گوشت، برگرها و ساير فرآورده‌هاي گوشتي به علت دارا بودن مقادير بالاي سديم بايد پرهيز كرد. سبزي‌هاي كنسروشده در آب نمك، زيتون شور، چيپس و ساير تنقلات شور نيز نبايد مصرف شوند.

از مصرف مقادیر زیاد برخی سبزیجات بطور طبیعی حاوی سدیم بالایی هستند نظیر چغندر، ریواس، كلم پیچ، اسفناج، كرفس، شلغم و انواع كلم ها پرهیز کنید.

انواع نان ها، كیک ها و بیسكویت های تهیه شده با بیكینگ پودر، جوش شیرین، نمک، انواع غلا ت، سیب زمینی، ماكارونی، برنج كه با نمک تهیه می شوند.

ماهي دودي يا كنسروشده و تن ماهي سرشار از سديم هستند.

سس‌ها، ‌سوپ‌ها، قرص‌هاي گوشت، كنسرو لوبيا و ساير غذاهاي آماده مصرف مي‌تواند سبب تشديد بيماري شود.

مصرف الكل با فشاربالا ارتباط داشته و مي‌تواند سبب تشديد بيماري شود.

در طبخ به جاي كره و روغن نباتي جامد بهتر است از روغن زيتون، سويا و كانولا استفاده كرد.

مواد حاوي كافئين از قبيل قهوه، چاي، نوشابه‌هاي كولا و شكلات، سبب افزايش فشارخون مي‌شوند و بايد در حد اعتدال مصرف شوند.

چند نكته مهم:

چاقی و اضافه وزن مسلماً با فشارخون بالا ارتباط دارد.

كاهش وزن و حفظ وزن طبيعي از اركان اساسي هر برنامه طراحي شده جهت مقابله با پرفشاري هستند.

شیوع فشار خون بالا در افراد جوان و چاق دو برابر و در افراد مسن و چاق ۵۰ درصد بیشتر از افراد دارای وزن طبیعی است.

در مردان به ازای هر ۱۰ درصد افزایش وزن، فشار خون ۶/۶ میلیمترجیوه بالاتر می‌رود.

اکثر افراد مبتلا به پُرفشاری علایمی ‌ندارند، اما این مشکل می‌تواند سبب آسیب حاد یا مزمن به بخش‌های مختلف بدن شود.

در مغز این مشکل به مویرگ‌های خونی آسیب می‌رساند، در نتیجه سکته مغزی بروز می‌کند.

در چشم‌ها، پرفشاری سبب آسیب به مویرگ‌های خونی و بروز اختلال بینایی و در کلیه‌ها نیز سبب نارسایی کلیه می‌شود.

ممکن است علایمی‌‌ از قبیل سردرد، دردهای قفسه سینه و تنگی نفس نیز بروز کند.

مواردی از پُرفشاری که در حد مرزی هستند، اغلب بدون درمان باقی می‌مانند.

درمان غیردارویی شامل: ‌کاهش نمک در رژیم غذایی، ترک سیگار، انجام ورزش منظم و استفاده از روش‌های شل‌کردن عضلات است.

داروهای ضد فشارخون نیز ممکن است تجویز شوند.

درمان خانگی فشار خون بالا در منزل:

راهکاری درمان فشار خون بالا با رعایت نکات تغذیه‌ای:

۱ – مصرف آب زیاد
برای کاهش فشار خون مصرف آب سالم و گوارا به میزان قابل توجه در روز توصیه می‌شود.

یک لیوان آب میوه رقیق شده با اندکی پودر ویتامین C موجب بهبود عملکرد دستگاه ایمنی و ترمیم سرخرگ‌ها می‌‌شود.

۲- کاهش مصرف نان و کربوهیدارت‌ها
برای درمان فشار خون بالا مصرف نان‌ها و مواد کربوهیدراتی تهیه شده از آردهای سفید و بدون سبوس (تصفیه شده) را به حداقل برسانید و به جای آن نان حاوی سبوس جو دو دسر استفاده کنید.

۳- مصرف قند ممنوع
مصرف قند و شکر و سایر فرآورده‌های تهیه شده از آنها مانند انواع نوشابه‌ها، مربا، ژله، شکلات، کیک‌ها و شیرینی‌ها را محدود یا حذف کنید.

۴- جویدن کامل غذا
سعی کنید غذا را کامل بجوید و حتما غذای خود را در محیطی‌ آرام و به دور از استرس و تشنج میل کنید.

۵- عدم مصرف غذا به صورت خیلی گرم
با اجتناب از مصرف غذاهای خیلی گرم یا خیلی سرد، فرایند هضم غذا را بهبود بخشیده و به کاهش فشار خون کمک کنید.

۶- کنار غذا نوشیدنی نباشد
نوشیدن هر نوع نوشیدنی را با غذا و در کنار غذای اصلی به دلیل تداخل در هضم محدود کنید.

۷- عدم مصرف سرخ‌کردنی
برای کاهش فشار خون از مصرف غذاهای سرخ کرده یا غذاهایی که در درجه حرارت بسیار بالا یا با مدت زمان طولانی تهیه می‌شوند، خودداری کنید و به خاطر داشته باشید، استفاده چند باره از روغن‌های آشپزی عاملی مهم و تاثیرگذار در بالا بردن فشار خون است. بنابراین از یک روغن برای چند بار پخت غذا استفاده نکنید.

۸- حذف غذاهای مضر
از مصرف مواد حاوی افزودنی‌ها و غذاهای فرایند شده که حاوی مقدار زیادی نمک و ادویه‌ها هستند، مانند انواع سوسیس و کالباس، غذاهای کنسروی، شورها، ترشی‌ها و چاشنی‌های کارخانه‌ای جداً خودداری کنید.

۹- کاهش مصرف چای و شکلات
اگر به دنبال درمان فشار خون بالا در منزل هستید، مصرف چای و شکلات را تا حد امکان محدود و به جای آنها از چای‌ها و دم کردنی‌‌های گیاهی خانگی (مثل گل‌ گاوزبان و نظایر آن) استفاده کنید.

۱۰- جایگزین نمک

نياز روزانه يك فرد بزرگسال به نمك يك دهم قاشق چاي‌خوري است.
مقادير بيشتر نمك فقط در شرايط آب و هوايي گرم و يا در طول شيردهي لازم است.

در اين موارد يك قاشق چاي خوري نمك كافي خواهد بود.

به جای مصرف نمک می‌‌توانید از سبزیجات تازه یا خشک، ادویه جات مفید (زردچوبه، دارچین و… )، پیاز و آب لیموی تازه برای مزه‌دار کردن غذاها استفاده کنید.

11- استفاده از مغزها
مغزها و دانه‌های گیاهی مانند گردو، حاوى مواد مغذی بی‌شماری هستند. می‌‌توانید از آنها در رژیم غذایی روزانه بهره ببرید. استفاده از آنها در سالادها به خوش طعم و مقوی کردن آنها و در نتیجه پایین آوردن فشار خون شما کمک شایانی می‌‌کند.

12- مصرف گوشت سفید
برای کنترل و درمان فشار خون بالا در منزل حداقل ۳ بار در هفته ماهی بخورید و به جای گوشت‌‌های قرمز سعی کنید از گوشت سفید استفاده کنید.

13- مدیریت استرس
از استرس بپرهیزید، زیرا یکی از عوامل بالا بردن فشار خون که بسیار سریع هم عمل می‌کند، استرس و عصبانیت است.

14- استراحت روزانه
هر روز زمانی را برای استراحت در نظر بگیرید و به خاطر داشته باشید کارکردن بی‌وقفه، بیشترین فشار را بر سلامتی شما وارد خواهد آورد.

15 – استراحت در طول روز
حتی اگر عادت به خوابیدن در میانه روز ندارید، برای دقایقی چشم‌ها را روی هم گذاشته و به استراحت بپردازید.

16- ورزش‌‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه سواری ورزش‌‌های مناسبی برای کاهش فشار خون به شمار می‌آیند. بنابراین حداقل ۳ بار در هفته و هر بار حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.

براي كاهش فشارخون پياده روي سريع ۳۰ تا ۴۵ دقيقه در روز و ۳ تا ۵ بار در هفته توصيه مي شود.